Partnerstwo publiczno-prywatne – taki powinien być ostateczny model budowy i funkcjonowania największego projektu infrastrukturalnego państw bałtyckich i kolei Unii Europejskiej. Jeżeli Litwa, Łotwa i Estonia przyspieszą ze zmianami, to koleją między Tallinem a Lizboną, czy Rzymem – po drodze zahaczając o Warszawę, czy Kraków – będzie można pojechać szybką koleją już w przyszłym roku.
Rail Baltica, transformacyjny projekt infrastruktury kolejowej łączący państwa bałtyckie z europejską siecią kolejową, przyspiesza prace nad wdrożeniem modelu partnerstwa publiczno-prywatnego w celu przyspieszenia rozwoju projektu i zmniejszenia obciążenia budżetów państwowych. Wprowadzenie tego modelu przez Bałtów wydaje się szczególnie ważne po udanym przydziale środków na projekt kolei dużych prędkości Porto-Lizbona (HSR), który otrzymał 813 mln euro z instrumentu Connecting Europe Facility. Póki co to najwyższa kwota przyznana na jakikolwiek projekt w tej rundzie finansowania. Jednak jest to kwota jedynie nieznacznie przekraczająca wartość przyznaną w ramach tegio samego programu finansowania na Rail Baltica.
Nie tylko Bałtowie korzystają z modelu
Projekt kolei dużych prędkości Porto-Lizbona stanowi znaczący precedens dla Rail Baltica, pokazując wykonalność łączenia finansowania CEF ze strukturą PPP w celu rozwiązania luk finansowych w inicjatywach kolejowych na dużą skalę. Oprócz projektu Porto-Lizbona, kilka innych znaczących europejskich projektów kolei dużych prędkości z powodzeniem wykorzystało model PPP, w tym projekt kolei dużych prędkości Lyon-Turyn, którego celem jest stworzenie nowego połączenia kolejowego między Francją a Włochami. Jego struktura PPP przyciągnęła znaczące inwestycje prywatne, umożliwiając bardziej wydajny proces rozwoju. Innym istotnym studium przypadku jest tunel bazowy Brenner. Projekt, który połączy Austrię i Włochy, ma na celu znaczną poprawę transportu towarowego i pasażerskiego przez Alpy. Dzięki wykorzystaniu modelu PPP, tunel bazowy Brenner uzyskał wsparcie finansowe zarówno ze strony sektora publicznego, jak i prywatnego, co dodatkowo dowodzi, że transgraniczne projekty PPP mają wsparcie ze strony Unii Europejskiej i mogą być możliwe w ramach odpowiednich ram regulacyjnych.
– Nasz zespół obecnie ocenia, które odcinki projektu Rail Baltica byłyby najbardziej odpowiednie dla podejścia PPP, zapewniając maksymalizację korzyści z zaangażowania sektora prywatnego przy jednoczesnym realizacji naszych celów strategicznych. Wstępne dyskusje z potencjalnymi prywatnymi inwestorami i finansistami przyniosły zachęcające wyniki, z dużym zainteresowaniem udziałem. To, w połączeniu ze wsparciem publicznym ze strony rządów, wskazuje na potencjalną wykonalność strategii PPP dla Rail Baltica – mówi Pēteris Celms, Investment Development Manager w RB Rail AS.
Dodatkowe miliardy na pociągi z północy
Integracja PPP z projektem Rail Baltica nie tylko odzwierciedla rosnący trend w rozwoju infrastruktury europejskiej, ale także podkreśla nasze zaangażowanie w dokończenie tej inicjatywy o znaczeniu ekonomicznym i militarnym. Poprzez wspieranie współpracy między podmiotami publicznymi i prywatnymi inwestorami, Rail Baltica ma na celu wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań finansowych, które mogą napędzać projekt do przodu, jednocześnie minimalizując ryzyko finansowe.
Są jednak niebezpieczeństwa – wdrażanie PPP na taką skalę w krajach bałtyckich stwarza wyjątkowe wyzwania, które należy rozwiązać, w tym dostosowanie bardziej ujednoliconych środowisk regulacyjnych w odniesieniu do złożonych struktur PPP, ostrożne zrównoważenie podziału ryzyka między sektorem publicznym i prywatnym, zapewnienie długoterminowych zobowiązań politycznych i zapewnienie atrakcyjności dla międzynarodowych inwestorów. Pierwsze spotkania ze znaczącymi międzynarodowymi uczestnikami, w tym dużym francuskim bankiem oraz francuskimi i japońskimi deweloperami infrastrukturalnymi i innymi, którzy wykazali zainteresowanie projektem, już się odbyły.
– Łącząc prywatne inwestycje z finansowaniem CEF, Rail Baltica ma na celu przyczynienie się do nowego standardu dla dużych projektów infrastrukturalnych, pokazując, w jaki sposób mniejsze gospodarki mogą dostarczać stabilne finansowo, strategicznie ważne inicjatywy — dodaje Pēteris Celms.
W najnowszym zaproszeniu CEF globalny projekt Rail Baltica otrzymał dodatkowe 1,2 mld euro na działania budowlane w trzech państwach bałtyckich i 346 mln euro specjalnie na działania na Łotwie. Wraz z wcześniej przyznanym finansowaniem daje to łącznie ponad 4 mld euro na budowę Rail Baltica w krajach bałtyckich. Oczekuje się, że projekt wygeneruje bezpośrednie korzyści netto o wartości 6,6 mld euro i zwiększy wzrost PKB o 0,5 proc. do 0,7 proc., dodając od 15,5 mld euro do 23,5 mld euro pośrednich korzyści dla gospodarek Estonii, Łotwy i Litwy w trakcie cyklu życia projektu. Koszty pierwszej fazy Rail Baltica, której ukończenie planowane jest na 2030 r., szacuje się na 15,3 mld euro.
Rail Baltica to jeden z największych europejskich projektów infrastruktury dużych prędkości, którego celem jest stworzenie nowoczesnego i zrównoważonego połączenia kolejowego łączącego państwa bałtyckie: Estonię, Łotwę i Litwę z europejską siecią kolejową. Jest również częścią transeuropejskiego korytarza transportowego.